Da li znate gde se nalazi Haran – drevni grad iz Biblije?

Haran je drevni grad na teritoriji nekadašnje Mesopotamije, a današnje Turske, u blizini granice sa Sirijom. Nalazi se na raskršću puteva za Damask, Ninivu i Karhemu. Grad se spominje u Bibliji u Knjizi postanja, gdje se opisuje rodoslov od Adama i Eve do Avrama. Adam i Eva su se, prema predanju, nastanili u Haranu nakon što ih je Bog prognao iz raja. Čim se pomene ime Haran, poznavaoci Svetog pisma sećaju se vernog patrijarha Avraama. Kada je sa svojom ženom Sarom, ocem Terom i nećakom Lotom otputovao iz Ura u zemlju Hanan, privremeno se nastanio u Haranu. Tu je stekao veliko bogatstvo. Nakon očeve smrti, Avraham je nastavio svoje putovanje u zemlju koju mu je obećao pravi Bog (Post. 11:31, 32; 12:4, 5; Dela apostolska 7:2-4). Kasnije je poslao svog najstarijeg slugu da nađe ženu za Isaka u Haranu ili okolini. Tu je mnogo godina živeo i Avrahamov unuk Jakov.

Kada je pretio judejskom kralju Jezekiji, asirski kralj Senahirim pomenuo je narode koje su osvojili asirski kraljevi i među njima naveo Harance. Ovo ukazivanje na Haran ne odnosi se samo na grad već takođe i na okolno područje U Jezekiljevom proročanstvu Haran se pominje kao jedan od glavnih trgovačkih partnera drevnog Tira, što potvrđuje da je on bio važan trgovački centar. Još jedna priča vezana za Haran je i ona o proroku Ioforu koji je, po predanju, tu živeo u pećini. Upravo u Ioforovu pećinu je Mojsije došao nakon odlaska iz Egipta. Nakon susreta sa Ioforom i preuzimanja slavnog skiptara, Mojsije kreće na planinu Sinaj. Zanimljivo je da po „Bibliji“ ovaj grad postoji još od postanka sveta,što na neki poseban način svedoči o dugovečnosti, trajnosti i duhovnosti Hanana, čak iako nije star koliko i „Biblija“.

Haran je sada samo mali grad koji se nalazi blizu Šanliurfe u istočnom delu Turske ali nekada je drevni Haran zaista vrveo životom. To je jedan od retkih drevnih gradova koji je zadržao ime koje se pominje u Bibliji. U svom asirskom obliku „Haranu“ ( harrānu ) njegov naziv može značiti „put“ ili „put za karavane“, što ukazuje na to da se nalazio na raskršću važnih trgovačkih puteva između većih gradova. Roba kojom se najviše trgovalo bila je neka vrsta mirisne gume koja je bila stvarana od stabla pod nazivom stobrum. Drvo stobrum je aromatizovano, mirisno drvo koje se koristilo u robnoj razmeni u antici i imalo veliku vrednost i značaj zbog toga. Haran je vezan za još jedno središte. U središtu je sušne i tople nizije, koja ume da zadaje probleme stanovnicima ovog grada. Prema natpisima koji su iskopani u Haranu, majka vavilonskog kralja Nabonida bila je prvosveštenica u hramu Sina, haranskog boga meseca. Nabonid je navodno obnovio taj hram. U periodu nakon toga, Haran je bio svedok uspona i pada nekoliko carstava.
Dobar geografski položaj Harana uticao je i na razvijanje mesopotamske kulture u njemu. Ovaj grad je bio i bitno religiozno središte. Haran je bio smatran centrom mesopotamskog boga Meseca, Sina, čak sve do rimskog doba. Bog Sin predstavlja personifikaciju mudrosti i vezan je za astrologiju i proučavanja faza i značenja Meseca. Međutim, sa početkom prvog veka Haran postaje centar hrišćanstva i prvo mesto gde su se ckrve gradile otvoreno. Haran je bio rezidentalni centar hrišćanstva pre Prvog vaseljenskog sabora održanog u Nikeji, 325. godine, kojim je predsedavao Car Konstantin. Ali kod mnogih stanovnika Harana i dalje je vladalo paganstvo i vera u mesopotamske bogove, poput Sina. U Haranu je počelo i formiranje sekte Sabina. Hrišćanstvo na takvom mestu nije moglo dugo da se zadrži.

Danas Haran izgleda sasvim drugačije nego u prošlosti. Drevni Haran je bio veoma razvijen i značajan grad, naročito u nekim periodima. Međutim, on je danas samo jedno malo mesto a glavna atrakcija Harana su živopisne kućice koje podsjećaju na košnice u potpunosti napravljene od nepečene opeke, bez upotrebe drveta, i zasvođene krovom. Oblik ovih kuća obezbeđuje hladnoću i svežinu, preko potrebnu ljudima Haranskog podneblja koji su izloženi velikim vrućinama, ali i toplinu tokom hladnih dana. Iako spolja ove kuće izgledaju male, kada se uđe unutra zapravo se vidi njihova prava veličina i prostranost, a u njima su nekada živele porodice sa mnogo članova. Smatra se da ovakav način gradnje kuća potiče od Bantu naroda, pa da se dalje geografski širio i tako dospeo i do Harana. . Dizajn ovih kuća navodno je ostao isti hiljadama godina. Ostaci Harana iz daleke prošlosti su arheološka zanimljivost ove lokacije. Ostaci gradskih zidina i dalje stoje, kao i određena arhitektonska utvrđenja. Prvi Islamski univerzitet ikada nalazi se upravo u Haranu, a zgrada ove ustanove je pod zaštitom UNESCA. Džamija Ulu Cami iz osmog veka najstarija je građevina takve prirode u Anadoliji.

Haran je danas nastanjen arapskim stanovništvom, koje je na ovo područje došlo za vreme Osmanskog carstva, u 18. veku. Ima i Asiraca. Žene su istetovirane i uglavnom nose tradicionalnu beduinsku garderobu. Interesantno je da je prosečan broj dece u porodici od 10 do 15. U starijim vremenima bilo je normalno da otac ima i do 45 dece!

Glavni problem stanovnika Harana je vrućina koja sa sobom nosi sušu i otežava rad od kojih dosta ljudi živi. Nažalost, 80-ih godina XX veka došlo je do isušivanja vodnih izvora, pa je stanovništvu obezbeđen irigacioni sistem zahvaljujući kome mogu da se bave poljoprivredom, odnosno uzgajanjem pirinča i pamuka. Time im je omogućeno i ostajanje u ovom neobičnom gradu u kome kao da je vreme stalo i zauvek zadržalo jedinstvenu atmosferu i duh naroda.